ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) عفونتی ویروسی است که از راه تماس پوستی میان انسان‌ها به یکدیگر منتقل می‌شود. بیشتر از ۱۰۰ گونه از این ویروس وجود دارد که بیشتر از ۴۰ مورد از آنها از راه تماس جنسی سرایت می‌کنند و می‌توانند بخش‌های مختلف بدن از جمله دهان، گلو و آلت تناسلی را تحت تأثیر قرار بدهند. در صورت بروز این مشکل باید به پزشک زنان یا متخصصان اورولوژ مراجعه کنید. در این مقاله از دکتردکتر هم به این موضوع مهم که این روزها بسیار داغ و پربحث هم شده، نگاهی داشته‌ایم.
ویروس پاپیلومای انسانی چیست؟
ویروس پاپیلومای انسانی یا hpv انواع گوناگونی دارد و حدود ۴۰ مورد از آن می‌تواند از راه تماس جنسی میان آدم‌ها منتقل شود. براساس آمار مراکز پایش وضعیت بهداشت جهانی، این ویروس یکی از رایج‌ترین بیماری‌های مقاربتی است.
انواعی از این ویروس مانند موردی که باعث بروز زگیل تناسلی زنان و مردان می‌شود، بی‌خطرتر هستند و مواردی از انواع آن هم بسیار خطرناک ارزیابی می‌شوند. اگر برخی از انواع خطرناک این ویروس درمان‌نشده رها شوند، مشکلاتی جدی ایجاد خواهند کرد.
موارد بی‌خطر این ویروس نشانه‌های خاصی نشان نمی‌دهند و به خودی خود رفع می‌شوند. یعنی نیازی به درمان آن وجود ندارد. هم مردان و هم زنان امکان دچارشدن به این ویروس را دارند.
علت ایجاد ویروس پاپیلومای انسانی چیست؟
تماس پوستی دو فرد می‌تواند موجبات انتقال ویروس پاپیلومای انسانی را فراهم کند. بیشتر افراد از راه عفونت ویروسی از ناحیه تناسلی که ناشی از تماس مستقیم جنسی است، دچار این مشکل می‌شوند. تماس واژنی، مقعدی یا سکس دهانی موجبات انتقال ویروس را میان دو فرد فراهم می‌کنند.
از آنجایی که این ویروس از راه تماس پوستی منتقل می‌شود، در یک رابطه جنسی بدون دخول هم امکان ابتلا به آن وجود دارد. بسیاری از افراد دچار پاپیلومای انسانی هستند اما خودشان هم از این مسأله بی‌خبرند.
بعضی از افراد هم به چند نوع ویروس پاپیلوما مبتلا هستند اما از آنجا که نشانه‌ای در بدنشان ظاهر نشده، از این موضوع بی‌اطلاع هستند. در برخی موارد نادر هم مادران مبتلا به ویروس در هنگام زایمان، آن را به نوزاد منتقل می‌کنند. این وضعیت خطرناک است و گلو و راههای تنفسی نوزاد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
انواع ویروس پاپیلومای انسانی را بشناسید
اچ‌پی‌وی یا ویروس پاپیلومای انسانی ویروس شایعی است که می‌تواند بخش‌های مختلفی از بدن را تحت تأثیر قرار بدهد. پیش‌تر هم اشاره شد که حدود ۱۰۰ نوع از آن وجود دارد و انواعی از ویروس مذکور باعث بروز زگیل‌هایی در دست‌ها، صورت، پاها و… می‌شوند.
حدود ۳۰ تا ۴۰ نوع از آن هم ناحیه تناسلی بدن از جمله فرج، واژن، دهانه رحم، آلت تناسلی مردان، کیسه بیضه و مقعد و رکتوم یا همان دهانه ابتدایی راست روده را دچار عفونت می‌کنند.
نوعی از اچ‌پی‌وی یا همان ویروس پاپیلومای انسانی که ناحیه تناسلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بیماری مقاربتی است و از راه تماس پوست به پوست منتقل می‌شود. بیشتر انواعی که روی این بخش از بدن اثرگذارند، بی‌خطر هستند؛ مثل موردی که زگیل تناسلی را به وجود می‌آورد.
آیا تمام زگیل‌ها، ویروس پاپیلومای انسانی هستند؟
بله و این موضوع کمی گیج‌کننده هم هست. به ویژه زمانی که می‌خواهید تفاوت میان ویروسی را درک کنید که باعث بروز زگیل روی دست‌ها و ناحیه تناسلی می‌شود و موردی که می‌تواند سرطان دهانه رحم را به وجود بیاورد.
ویروس پاپیلومایی که موجب زگیل می‌شود (ّاز جمله زگیل تناسلی)، آزاردهنده است. با این حال، آنچنان خطرناک نیست. ویروس پایپلومای انسانی ۶ و ۱۱، اغلب باعث بروز زگیل تناسلی می‌شوند. انواع دیگر پاپیلوما باعث بروز موارد زیر می‌شوند:
- زگیل‌های تخت و صاف
- میخچه کف پا
- زگیل‌های معمولی
- زگیل‌های زبانی
تمام زگیل‌های تناسلی در اثر ویروس پاپیلومای انسانی به وجود می‌آیند اما تمام انواع ویروس پاپیلوما باعث بروز زگیل نمی‌شوند. نوعی از این ویروس که می‌تواند موجبات ابتلا به سرطان رحم را فراهم کند هم همراه با ایجاد زگیل نیست.
ویروس پاپیلومای انسانی در دهان و گلو
این ویروس می‌تواند دهان و گلو را آلوده کند و حتی باعث بروز سرطان اوروفارنکس (oropharynx) شود. اوروفارنکس هم پشت گلو یعنی پایه زبان و لوزه‌ها را شامل می‌شود. این سرطان ناحیه دهان و حلق را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
ابتلا به ویروس اچ پی وی در دهان و گلو در ابتدا به شکل زخم‌های کوچک کم‌رنگ یا قرمز و صورتی خود را نشان می‌دهد. سکس دهانی از جمله راههای انتقال این ویروس به بدن در ناحیه دهان است.
ویروس پاپیلومای انسانی در رحم و دهانه رحم
اغلب، ویروس پاپیلوما از نوع شماره ۱۶ و ۱۸ می‌توانند در سلولهای دهانه رحم تغییراتی ایجاد کنند. اگر این وضعیت بی‌درمان رها شود، مشکل دیسپلازی (dysplasia) یا همان تغییرات ایجادشده در دهانه رحم به مشکلات جدی‌تری مانند سرطان دهانه رحم بدل می‌شود.
این را بدانید که در همه موارد، ابتلا به ویروس مذکور و حتی دیسپلازی به سرطان دهانه رحم منجر نمی‌شود. نباید از این موضوع بترسید و واهمه داشته باشید.
سرطان رحم ویروس پاپیلومای انسانی
اگر زیر ۳۰ سال هستید، باید بدانید که بیشتر انواع عفونت‌های ناشی از ویروس پاپیلوما به خودی خود رفع می‌شوند. بعد از این سن، چکاپ‌های دوره‌ای و انجام آزمایش پاپ‌اسمیر ( Pap smear) که دهانه رحم را بررسی می‌کند، راهی برای ارزیابی وضعیت سلولهای این بخش خواهد بود.
اگر تست پاپ‌اسمیر مثبت باشد، احتمال اینکه در معرض خطر سرطان قرار داشته باشید، بیشتر است. در این صورت، باید آزمایش‌های بیشتری بدهید و وضعیت را زیر نظر بگیرید.
راههای انتقال ویروس پاپیلومای انسانی چیست؟
همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد، انتقال ویروس پاپیلومای انسانی در اثر رابطه پوستی است. پس لزوماُ راه انتقال آن دخول در رابطه جنسی نیست. برخورد و تماس پوستی بدن فرد مبتلا به ویروس با دیگران باعث انتقال این ویروس می‌شود.
اگر تعداد شرکای جنسی یک فرد زیاد شود و رابطه سکس دهانی، مقعدی یا واژنی حفاظت‌نشده داشته باشد، در معرض خطر ابتلا به این ویروس قرار می‌گیرد. در واقع، احتمال ابتلای او بالاتر می‌رود. مبتلابودن شریک جنسی به این ویروس و ضعف سیستم ایمنی هم خطر ابتلا را بیشتر و بیشتر می‌کنند.
ویروس پاپیلومای انسانی در مردان چگونه است؟
هیچ آزمایش معتبری برای تشخیص ویروس پاپیلوما در بدن مردان وجود ندارد. معاینه مقعدی، گلو و بررسی سرطان ناحیه تناسلی به طور مرتب هم برای مردان توصیه نمی‌شود.
به طور کلی هم پاپیلوما در مردان خطرات کمتری نسبت به زنان ایجاد می‌کند. این ویروس بیشتر در قالب زگیل تناسلی در مردان ظاهر می‌شود و خودبه‌خود هم بهبود پیدا می‌کند.
البته امکان بروز سرطان گردن، مقعد، سر و آلت تناسلی با وجود آن مقدور اما بسیار نادر است. مردان هم با واکسن‌زدن می‌توانند مانع از ابتلای خود و شرکای جنسی‌شان به ویروس پاپیلوما شوند.
ویروس پاپیلومای انسانی در زنان چگونه است؟
زنان با ابتلا به پاپیلوما در معرض زگیل تناسلی و سرطان دهانه رحم قرار می‌گیرند. انجام تست‌های پاپ‌اسمیر با مشورت پزشک در زمینه شناسایی ویروس و درمان احتمالی توصیه می‌شود.
رعایت نکات ایمنی در رابطه جنسی و چکاپ‌های مداوم برای حفظ سلامت و در امان‌ماندن از انواع ویروس‌های خطرناک و بیماری‌زا، به همه زنانی توصیه می‌شود که سکس و مسائل پیرامون آن را تجربه می‌کنند.
تشخیص ویروس پاپیلومای انسانی چگونه است؟
پزشکان با معاینه بدن در صورت وجود علائم ابتلا به ویروس می‌توانند به تشخیص در این زمینه برسند اما گاهی هیچ نشانه و علامت خاصی وجود ندارد. در این صورت، نیاز به استفاده از آزمایش‌هایی به وجود می‌آید که به روند تشخیص کمک می‌کنند.
در ادامه با این آزمایش‌ها آشنا می‌شوید.
ازمایش ویروس پاپیلومای انسانی
وجود ویروس پاپیلومای انسانی در بدن را از راه آزمایش‌های زیر تشخیص می‌دهند:
- پاپ اسمیر؛ این آزمایش برای ارزیابی وضعیت سلولهای دهانه رحم است و متخصصان با وجود آن به بررسی مشکوک‌بودن سلولهای این ناحیه مشغول می‌شوند. هرگونه تغییر در سلولهای دهانه رحم که در این روش مشخص می‌شود، نیاز به پیگیری مداوم خواهد داشت.
- تست HPV؛ آزمایش نمونه‌های پرخطر بیماری هم در تشخیص احتمال ابتلا به سرطان نقش دارد. اگر ابتلا به انواع خطرناک ویروس بی‌درمان رها شود، بروز سرطان بعید نخواهد بود.
- کلونوسکوپی؛ اگر احتمال تغییر سلولهای دهانه رحم وجود داشته باشد از روش کلونوسکوپی برای بررسی دقیق‌تر آنها استفاده می‌شود. گاهی نیاز به نمونه‌برداری یا بیوپسی هم وجود دارد.
- بررسی بصری-تشخیصی با استیک اسید (VIA)؛ در این روش، متخصصان محلولی مبتنی بر سرکه را در دهانه رحم قرار می‌دهند و اگر این ماده سلولهای حوالی دهانه رحم را سفید کند، یعنی مواردی مشکوک و قابل بررسی وجود دارد.
ویروس پاپیلومای انسانی قابل درمان است؟
پاسخ به این پرسش منفی است و درمانی برای این ویروس وجود ندارد. هنوز هم تنها راه مؤثر برای از بین‌بردن ویروس پاپیلومای انسانی همان سیستم ایمنی بدن است.
بیشتر عفونت‌های ناشی از این ویروس در طول ۱ تا ۲ سال رفع می‌شوند و نیازی به پیگیری و درمان جدی ندارند. حدود ۹۰درصد از موارد به خودی‌خود درمان می‌شوند.
قرص ضد ویروس پاپیلومای انسانی وجود ندارد. کرم‌هایی مانند ایمیکیمود (Imiquimod) و پودوفیلوکس (Podofilox) موجود هستند و به کاهش علائم کمک می‌کنند اما قرص و درمانی قطعی برای رفع پاپیلوما موجود نیست. درمان‌های خانگی زگیل تناسلی مردان و زنان هم وجود دارند.
درمان ویروس پاپیلومای انسانی چگونه است؟
بیشتر انواع ویروس پاپیلومای انسانی خودبه‌خود از بین می‌روند. هیچ درمان مشخصی برای رفع این عفونت وجود ندارد. اما اگر چنین چیزی در بدن وجود داشته باشد، پزشکان از بیمار می‌خواهند که به طور مداوم و با یک برنامه منظم برای بررسی و چکاپ حاضر شوند.
روش‌هایی مانند سوزاندن زگیل‌ها، فریزکردن آنها و تجویز قرص‌هایی در این زمینه وجود دارند اما هیچ‌یک باعث از بین‌رفتن قطعی ویروس نمی‌شوند و امکان عود حالت‌های بیماری‌زا و آزاردهنده باز هم وجود دارد.
در صورتی که سلولهای نقاطی مانند دهانه رحم در معرض سرطانی‌شدن قرار داشته باشند، امکان درمانشان با روش‌هایی مانند جراجی، شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی وجود دارد.
پس درمان مشخصی برای ویروس وجود ندارد و روش‌های درمانی شامل مواردی می‌شوند که زگیل‌ها را برمی‌دارند یا سلولهای مشکوک به سرطانی‌شدن را از بدن خارج می‌کنند.
شیوع ویروس پاپیلومای انسانی چگونه است؟
همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، ویروس پاپیلومای انسانی بسیار شایع است. رواج آن به قدری است که بیشتر افراد فعال از نظر جنسی در مقطعی از زندگی دچار آن می‌شوند.
بنابراین، شناخت آن و یادگیری راههای پیشگیری یا کنترلش می‌تواند نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت افراد مختلف داشته باشد. اگر شما هم از نظر جنسی فعال هستید، باید درباره این ویروس بیشتر بدانید.
واکسن ضد ویروس پاپیلومای انسانی وجود دارد؟
واکسن ویروس پاپیلوما موسوم به گارداسیل (Gardasil) می‌تواند عاملی برای پیشگیری از ابتلا به ۹ نوع از این ویروس باشد. برای مثال، نوع ۱۶ و ۱۹ این ویروس عامل ایجاد مشکلات جدی نظیر سرطان هستند و با تزریق گارداسیل می‌توانید از ابتلا به آنها دور بمانید.
باید بدانید که واکسن اچ‌پی‌وی از پروتئین‌های کوچکی تشکیل شده که شبیه بخش خارجی یک سلول اچ‌پی‌وی هستند. واکسن حاوی هیچ ویروس زنده، کشته‌شده یا DNA نیست و نمی‌تواند باعث ابتلای فرد سالم به ویروس شود.
گفته می‌شود که از سنین ۹ تا ۱۲ به بعد تا حدود ۴۵ سالگی، امکان تزریق این واکسن وجود دارد. برای تزریق واکسن با پزشک زنان یا متخصصان این حوزه مشورت کنید تا به شما درباره اثرگذاری واکسن بگویند. کشورهای مختلف، طیف‌های سنی متفاوتی را واجد شرایط تزریق این واکسن اعلام می‌کنند.
طول عمر ویروس پاپیلومای انسانی چقدر است؟
تا زمانی که ویروس در بدن یک فرد وجود داشته باشد، امکان انتقال آن هم از بین نمی‌رود. حتی اگر فرد مبتلا هیچ نشانه‌ای مبتنی بر آلوده‌بودن به ویروس هم از خود نشان ندهد، باز هم امکان سرایت از او به دیگری وجود دارد.
برای مثال، بعضی از افراد از زگیل‌های ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی خلاص می‌شوند اما باز هم ویروس در بدنشان پنهان است. در این حالت، اگرچه نشانه‌ای از ابتلا در بدنشان دیده نمی‌شود اما می‌توانند ویروس را به دیگری منتقل کنند.
با از بین‌رفتن تمام ویروس‌های موجود در بدن از سوی سیستم ایمنی، فرد دیگر عاملی برای انتقال پاپیلوما به افراد دیگر نخواهد بود و ارتباط با او امن می‌شود.
ابتلا به پاپیلوما در دوران بارداری چگونه است؟
دچاربودن به ویروس پاپیلوما و زگیل در دوران بارداری می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. تغییرات هورمونی در این دوران، امکان وخیم‌ترکردن زگیل‌ها و زخم‌های ناشی از ویروس را زیاد می‌کند.
گاهی مسدودشدن دهانه رحم با زگیل‌ها و عوارض ناشی از ویروس می‌تواند باعث ناتوانی در زایمان طبیعی شود. در این مواقع، نیاز به جراحی سزارین پیش می‌آید. زگیل تناسلی در بارداری عوارض ناخوشایندی دارد.
امکان پیشگیری از ابتلا وجود دارد؟
همیشه مراقب ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی باشید و در تماس‌های جنسی‌تان از کاندوم و لوازم مناسب پیشگیری استفاده کنید. هرچند که این‌ها نمی‌توانند به طور صددرصد از شما حفاظت کنند اما باز هم استفاده از آنها خالی از لطف نیست. پیشگیری از زگیل تناسلی و ویروس‌های پاپیلوما ساده نیست. با این حال تلاشتان را بکنید.
با چکاپ، سعی کنید که از سلامت خود و شریک جنسی‌تان آگاه شوید. نگذارید که این موضوع، سلامت جسمتان را به خطر بیاندازد. برای پیگیری اوضاع هم به پزشکان متخصص مراجعه کنید.
یکی از بهترین روش‌ها برای ملاقات با پزشکان خبره، استفاده از سیستم نوبت دکتر سایت دکتردکتر است. به کمک این بستر می‌توانید به سادگی با بهترین پزشکان در تماس قرار بگیرید و نوبت ملاقاتشان را دریافت کنید.
درباره پاپیلوما سؤال دیگری هم دارید؟ هر پرسشی در این زمینه دارید، ما را هم در جریان بگذارید تا به شما در رسیدن به پاسخ کمک کنیم.
منابع:
سلام ببخشید ممکنه اچ‌پی وی نوع کم خطر به پر خطر تبدیل بشه اونم بی دلیل؟ چطور ممکنه؟
من چندسال پیش زگیل نوع کم خطر داشتم و بعد سه ماه تموم شد و علائمی ندیدم ، یعنی ممکنه تو بدنم پر خطر شده باشه؟