سندرم احتقان لگن یکی از آن بیماری‌هایی است که علت وجودش دقیقا مشخص نیست اما تا به حال متاسفانه زنان زیادی را درگیر خود کرده است. عده‌ای از پزشکان علت سندرم احتقان لگن را اختلال در عملکرد هورمون‌ها می‌دانند و برخی دیگر، وجود ناهنجاری‌های آناتومیک را علت وجودی آن می‌خوانند. دلیل این سندروم که آن را واریس لگنی نیز می‌نامند هر چه که هست، باید به محض مشاهده علائمش برای درمان به متخصص زنان مراجعه کنید. در ادامه با ما همراه باشید زیرا قصد داریم هر آنچه در مورد این بیماری وجود دارد را در این مطلب از مجله دکتردکتر مورد بررسی قرار دهیم؛ این اطلاعات آگاهی لازم را درباره این بیماری در اختیار شما قرار خواهند داد.
سندرم احتقان لگن چیست؟
به زبانی ساده، واریس لگن یا همان سندرم احتقان لگن (PCS) در اثر واریسی شدن عروق در ناحیه لگن ایجاد می‌شود. واریس‌هایی که به‌وجود می‌آیند باعث تورم، پیچ خوردگی و در نهایت عملکرد ضعیف این ناحیه می‌شوند. این بیماری می‌تواند منجر به تشکیل اسکار با نوارهای فیبری شود که بین بافت ها و اندام ها قرار می‌گیرد. همچنین این بیماری می‌تواند رحم، لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها یا ترکیبی از آنها را تحت تاثیر قرار دهد.
سندرم احتقان لگن یک بیماری مزمن است که در زمانی رخ می‌دهد که سیاهرگ‌های واریسی در زیر شکم در ناحیه لگن ایجاد می‌شود. رگ‌های واریسی سیاهرگ‌هایی هستند که در نتیجه عملکرد ضعیف سیاهرگ ها متورم، پیچ خورده و طولانی می‌شوند. دردی که در اثر وجود این سندرم به وجود می‌آید، دارای شدتی متفاوت است و در موقعیت‌های مختلف بروز خودش را نشان می‌دهد.
نتایج یک تحقیق در زمینه بیماری‌های ناحیه لگن در زنان اینطور نشان می‌دهند که بیش از 30 درصد از زنان در سراسر دنیا، به این بیماری مبتلا هستند. سندرم احتقان لگن بیشتر در بین زنان 20 تا 45 سال و البته بانوان باردار رخ می‌دهد. لازم به ذکر است که احتمال بروز این بیماری در زنانی که قبلا زایمان کرده‌اند بسیار بیشتر است.
در بخش مقدمه این مطلب اشاره کردیم که علت بروز واریس عروق رحمی زیاد هم مشخص نیست اما با این حال در ادامه قصد داریم تا مواردی که تا الان به عنوان علل سندرم احتقان لگن را مورد بررسی قرار دهیم.
علل سندرم احتقان لگن
یکی از منطقی‌ترین دلایلی که به عنوان واریس لگن معرفی می‌شود، اخلال در عملکرد تخمدان است؛ خون از قلب به سمت تخمدان جریان پیدا می‌کند و بعد به وسیله دریچه‌های داخل ورید درستی مسیر این حرکت بررسی می‌شود. در این میان گاه پیش می‌آید که ورید تخمدان گشاد شده و دریچه‌ها به درستی بسته نشوند و خون بر خلاف جهت همیگشی جریان پیدا کند؛ در چنین شرایطی اصطلاحا رفلاکس رخ می‌دهد. در نتیجه این اتفاق، خون داخل لگن جمع شده و سندرم احتقان لگن پیش می‌آید.
یکی از دیگر دلایل مهم ایجاد واریس لگن، بارداری است اما پروسه حاملگی دقیقا چه تاثیری روی سندرم احتقان لگنی دارد؟ در ادامه درباره آن توضیح خواهیم داد.
علت سندرم احتقان لگن در بارداری
در حال حاضر تصور می‌شود که حاملگی شایع‌ترین علت سندرم احتقان لگن باشد. دلایل زیادی وجود دارد که چرا بارداری ممکن است این وضعیت را ایجاد کند. بارداری می‌تواند باعث تغییرات ساختاری در لگن زنان شود. این تغییرات می‌تواند بر برخی از رگ‌های خونی تأثیر بگذارد و خطر ابتلا به واریس را در زنان افزایش دهد. برای همین درد لگن در بارداری که در یکی از مقالات مجله دکتردکتر کاملا درباره آن توضیح داده‌ایم، یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید به آن دقت کنید.
یکی دیگر از عوامل خطر این است که بدن یک زن معمولاً برای حمایت از کودکش مایعات و وزن اضافه می‌کند. گاهی اوقات سیاهرگ‌ها نمی‌توانند با حجم مایع کنار بیایند. به همین دلیل دریچه‌ها آسیب می‌بینند و خون می‌تواند از طریق آنها برگردد، که در نهایت باعث واریس شدن آنها می‌شود.
دلیل دیگری که تصور می‌شود بارداری باعث PCS شود این است که افزایش استروژن دیواره رگ‌های خونی را ضعیف می‌کند. بنابراین، زنانی که حاملگی قبلی داشته‌اند، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند و تصور می‌شود که این خطر با افزایش حاملگی یک زن افزایش پیدا می‌کند.
علائم سندرم احتقان لگن
بسیاری از زنان مبتلا به PCS هیچ علامتی ندارند اما بیشتر کسانی که به سندرم احتقن لگن مبتلا هستند معمولا دردی مزمن را گزارش می‌کنند که گاهی آرام است و گاهی دیگر، بسیار شدید می‌شود. لازم به ذکر است که بیشتر این نشانه‌ها با علائم التهاب لگن یکسان هستند.
اگر واریس لگن وارد مرحله درمان نشود، می‌تواند عواقبی بسیار جدی داشته باشد.
علائم احتمالی این بیماری عبارتند از:
- درد، احتمالاً شدید به ویژه در ناحیه لگن (درد مزمن لگن)
- تب
- خستگی
- خونریزی یا لکه بینی بین قاعدگی
- قاعدگی نامنظم
- درد در قسمت پایین کمر و راست روده
- درد در هنگام آمیزش جنسی
- ترشحات غیر معمول واژن
- تکرر ادرار
- استفراغ
- دیسمنوره (قاعدگی دردناک)
- افسردگی
- ایجاد رگ های واریسی اطراف فرج، باسن و پاها
- تورم واژن یا فرج
- حساس شدن شکم
- علائم روده تحریک پذیر
گاهی اوقات علائم سندرم احتقان لگن شبیه به علائم کیست تخمدان، آپاندیسیت، اندومتریوز یا عفونت مجاری ادراری (UTI) است. سندرم احتقان لگن می تواند حاد باشد و تا 30 روز طول بکشد. زنان مبتلا به واریس لگن به طور کلی گزارش می‌دهند که درد در شرایط خاصی بدتر می‌شود که عبارتند از:
- پس از ایستادن طولانی مدت
- در روزهای منتهی به قاعدگی
- در عصرها
- در طول و بعد از رابطه جنسی
- در مراحل پایانی بارداری
- افتادگی لگن
عوامل خطرناک در سندرم احتقان لگنی
یکی از مواردی که بیماری واریس لگن را خطرناک می‌کند این است که این بیماری بیشتر در میان بانوان کمتر از 45 سال و دقیقا در سال‌های باوری آنها رخ می‌هد و این امر قدرت باروری آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. دیگر عوامل با ریسک خطر در ابتلا به این بیماری عبارتند از:
- ابتلا به تخمدان پلی کیستیک
- اقدام به 2 بارداری یا بیشتر
- اضافه وزن
- ابتلا یا افزایش میزان اختلال در عملکرد هورمونی
- پر بودن رگ های خونی پا
- داشتن رحم رتروورس
- عفونت لگن
عوارض سندرم احتقان لگن
واریس لگن بیماری نیست که بتوان بی توجه به وجودش از کنار آن گذر کرد. این بیماری با گذشت زمان نه تنها خوب نمی‌شود بلکه امکان درگیری و پیشرفت بیشتر بیماری و در نهایت خطرناک شدن آن وجود دارد. عوارضی که در صورت عدم درمان سندرم احتقان لگن ممکن است برای بیمار ایجاد شوند عبارتند از:
- جای زخمی که می‌تواند منجر به مشکلات باروری شود.
- PCS تکرار شونده (امکان پیشروی سندروم لگن)
- درد شدید در ناحیه لگن
- آبسه لوله تخمدانی
بسیاری از زنان تا زمانی که برای مشکلات ناباروری به دنبال مشاوره پزشکی نباشند، متوجه نمی‌شوند که سندرم احتقان لگن داشته‌اند. فردی که مبتلا شده است، 20 درصد احتمال ناباروری به دلیل زخم شدن لوله‌های فالوپ و 9 درصد خطر حاملگی خارج رحمی در آینده دارد.
عوارض این سندرم شامل درد مزمن لگن، حاملگی خارج از رحم و احتمال بسیار بالای ناباروری است. در بیشتر موارد این سندرم ناشی از عفونت درمان نشده در واژن یا دهانه رحم است که گسترش پیدا می‌کند.
سندرم احتقان لگن چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص PCS می تواند بسیار دشوار باشد و پزشکان اغلب نیاز به انجام چندین روش تشخیصی برای از بین بردن سایر علل احتمالی علائم شما دارند.
یکی از موارد مهمی که پزشک در زمینه تشخیص واریس لگن به آن توجه می‌کند این است که واریس لگنی تنها دلیل درد لگن نیست. برای همین قبل از هرگونه تشخیص قطعی باید آزمایش‌های لازم به عمل بیاید و احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مثل سرطان تخمدان از طرف پزشک رد شود.
موثرترین آزمایش تشخیصی برای واریس لگن معمولا سی تی ونوگرام با ماده حاجب است. در این آزمایش به دلیل استفاده از رنگ، رگ‌های آسیب دیده در عکس‌برداری با اشعه ایکس بهتر دیده می‌شوند.
لازم به ذکر است که برای این تشخیص، گاهی تنها یک آزمایش کافی نیست. علتش هم این است که از آنجا که رگ‌های واریسی در ناحیه لگن حتی در دستگاه‌های تصویربرداری پیچیده گاهی قابل مشاهده نیستند، ممکن است از روش سونوگرافی داپلر استفاده شود. این روش سونوگرافی اغلب به عنوان اولین گام در تشخیص PCS شناخته می‌شود.
به‌صورت کلی آزمایش‌ها و مراحل تشخیص این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سونوگرافی داپلر
- لاپاراسکوپی (یک روش جراحی که از دوربین های کوچک برای مشاهده داخل لگن استفاده می‌کند)
- سی تی اسکن
- اسکن ام آر آی
- ونوگرافی
متاسفانه، هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما درمان دارویی سندروم احتقان لگن می‌تواند تاثیرگذار باشد. مخصوصا که تجویز داروهای هورمونی، اسکلروتراپی و یا آمبولیزاسیون از جمله روش‌های درمانی محبوب برای این بیماری هستند. هرچند که نمی‌توان برای درمان این بیماری نسخه‌ای یکسان برای همه نوشت و باید با توجه به وضعیت بیمار بهترین روش درمانی توسط متخصص زنان تجویز شود.
در ادامه به روش‌هابی مختلف درمان این بیماری اشاره می‌کنیم:
درمان دارویی سندروم احتقان لگن
برای درمان این بیماری معمولا اولین گزینه داروهای هورمونی هستند. داروهای هورمونی می‌توانند جریان خون و احتقان واریس را کاهش دهند.
اما داروهای موجود برای کمک به تسکین علائم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- NSAIDs (داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی)
- داروهای ضد درد مزمن (مانند گاباپنتین به علاوه آمی تریپتیلین)
جراحی واریس لگن
اگر داروهای هورمونی اثر لازم را نداشته باشند، روش های درمانی کم تهاجمی مثل آمبولیزاسیون یا بستن رگ‌های واریسی استفاده می‌شود. این کار به صورت سرپایی و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. ضمن این که در حال حاضر، موفق ترین درمان، یک روش جراحی کم تهاجمی به نام آمبولیزاسیون ورید لگنی (PVE) است. این روش رگ‌های واریسی خاصی را که تصور می‌شود منبع درد هستند مسدود می‌شوند که البته مانند هر روش دیگری، در این وضعیت هم خطراتی وجود دارد و همه زنان ممکن است برای این گزینه درمانی مناسب نباشند.
واضح‌تر که بگوییم؛ عمل آمبولیزاسیون به این صورت است که جراح یک ورید رگ مرکزی در بازو یا ران را گرفته و با استفاده از اشعه ایکس کاتتر را به وریدهای لگنی گشاد شده می‌بندد. ورید واریسی از داخل با استفاده از مواد اسکلروزان، چسب و یا کویل بسته می‌شود.
طول نقاهت این جراحی کم است و معمولا بیمار بعد از چند روز به روال سابق باز می‌گردد.
نکات مهم درباره سندرم احتقان لگن
درباره علائم، درمان و پیشگیری از واریس لگن نکات مهمی وجود دارد که توجه به آنها به شما کمک می‌کند تا در برابر این بیماری ایمن بمانید:
- علائم این بیماری ممکن است قابل توجه نباشد، اما می‌تواند شامل درد و تب باشد.
- PCS درمان نشده می‌تواند منجر به زخم، مشکلات باروری یا آبسه شود.
- درمان این سندرم معمولا با آنتی بیوتیک همراه است، اما در مواردی ممکن است جراحی هم لازم باشد.
- انجام رابطه جنسی ایمن و نداشتن چند شریک جنسی می‌تواند میزان ابتلا به این سندرم را کاهش دهد.
- به این نکته توجه داشته باشید که بسیاری از خانم‌ها بدون این که به این بیماری مبتلا باشند، مخصوصا بعد از بارداری در آزمایش‌هایی مثل سونوگرافی، سی تی اسکن، یا MRI وریدهای لگنی گشادی دارند. با این حال پزشک به تمامی علائم توجه می‌کند و بعد از بررسی‌های لازم تشخیص می‌دهد زیرا تمام خانم‌ها در این شرایط واریس لگن ندارند.
مراقبت‌های بعد از درمان سندرم احتقان لگنی
بعد از درمان واریس لگن همچنان باید مراقب سبک زندگی خود باشید تا پازل درمان را کامل و قطعی کنید. برای این که بعد از درمان میزان ریسک احتمال ابتلای مجدد به این بیماری را پایین بیاورید، لازم است تا نکاتی را رعایت کنید:
توجه به تغذیه
وجود بیماری‌هایی مثل یبوست باعث تشدید علائم یاابتلای مجدد به این بیماری است. در عوض داشتن رژیم غذایی سرشار از فیبر حاوی برنج سبوس‌دار، غلات صبحانه، حبوبات و لوبیا و مایعات فراوان بسیار به شما کمک خواهد کرد تا سلامت خود را در برابر این بیماری حفظ کنید.
در مقابل، عدم مصرف کافئین و نوشیدنی‌های الکلی و افزایش مصرف آب و دم‌نوش‌های گیاهی به رفع علائم واریس لگن کمک شایانی می‌کنند.
اصلاح سبک زندگی
ورزش کردن احتقان و جمع شدن مایعات را در ناحیه لگن به کمترین حالت ممکن می‌رساند و جریان خون را حفظ می‌کند. شنا یا دوچرخه‌سواری نیز ورزش‌های مناسبی برای مراقبت بعد از درمان این بیماری هستند.
مصرف مکمل‌های غذایی
در مورد تغذیه گفتیم اما باید اشاره کنیم که مصرف مکمل‌هایی مثل قرص برگ تمشک، دانه انگور، بیوفلاونوئیدها، الیگومریک پروآنتوسیانیدین‌ها (OPCs) و الیگومریک پروآنتوسیانیدین‌ها که همگی در میوه‌ها یافت می‌شوند، تاثیر زیادی در بهبود وضعیت بدن در زمان ابتلا به این بیماری را دارند.
سندرم احتقان لگن بیماری سختی نیست اما درمان آن بسیار مهم است!
سندرم احتقان لگن وضعیتی نیست که امید به زندگی را تحت تأثیر قرار دهد، اما این پتانسیل را دارد که به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی شما تأثیر بگذارد. علائمی مانند درد مزمن، درد هنگام مقاربت جنسی و دیسمنوره می تواند منجر به کاهش فعالیت بدنی، از دست دادن عملکرد و افسردگی شود.
به خاطر داشته باشید که درمان هایی برای به حداقل رساندن علائم و کمک به شما برای مقابله با این وضعیت و کنترل آن وجود دارد. در مورد گزینه های مناسب درمانی خود با پزشک صحبت کنید. برای این کار می‌توانید از سیستم نوبت دهی اینترنتی دکتردکتر کمک بگیرید.
صحبت کردن درباره تجربه بیماری و از آن مهم‌تر درمان، کمک بزرگی برای دیگران و خودتان است؛ از شما می‌خواهیم تا تجربه خود را با دیگر خوانندگان مجله دکتردکتر به اشتراک بگذارید یا اگر سوالی دارید، از ما بپرسید.
منبع:
درمان سندرم احتقان لگن