تفاوت آفت دهان و تبخال دهان چیست؛ نحوه تشخیص و درمان

ضایعات دهانی ناشی از آفت و تبخال ممکن است در ظاهر شبیه به هم باشند، اما در واقع دلایل متفاوتی دارند. آفت‌ها فقط در بافت‌های نرم دهان مانند لثه‌ها یا داخل گونه‌ها ایجاد می‌شوند. آنها می توانند ناشی از عوامل مختلفی از جمله آسیب به داخل دهان و کمبود ویتامین باشند. تبخال روی لب ها و اطراف آن ایجاد می شود، اگرچه در برخی موارد می تواند در داخل دهان نیز ایجاد شود. تبخال ها به دلیل عفونت با ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تفاوت بین آفت و تبخال ادامه مطلب را بخوانید.

چگونه تبخال و آفت را تشخیص دهیم؟

آفت دهان

آفت دهان فقط در داخل دهان ایجاد می شود. آنها را می توان در مناطق زیر یافت:

• لثه ها
• داخل گونه ها یا لب ها
• رو یا زیر زبان
• کام نرم، که ناحیه نرم و عضلانی در قسمت پشت سقف دهان شماست

ممکن است قبل از ظهور آفت، احساس سوزش یا گزگز داشته باشید. آفت‌ها معمولاً گرد یا بیضی شکل هستند. آنها می توانند سفید یا زرد به نظر برسند و ممکن است حاشیه قرمز داشته باشند. همچنین آفت‌ها از نظر اندازه از کوچک تا بزرگ متفاوتند. آفت‌های بزرگ ممکن است کاملاً دردناک باشند و بهبودی آن  ها مدت بیشتری طول بکشد. آفت دهان هرپتی‌فرم که نوع کمتر شایعی از آفت است، به‌صورت خوشه‌ای ایجاد می‌شود. این نوع آفت معمولاً در اواخر زندگی ایجاد می شود.

تبخال

علائم تبخال می تواند به این بستگی داشته باشد که آیا عفونت جدیدی با HSV دارید یا اینکه مدتی است به این ویروس مبتلا شده اید. کسانی که عفونت جدید دارند ممکن است این موارد را تجربه کنند:

• سوزش یا سوزن سوزن شدن، به دنبال ایجاد زخم های دردناک روی یا اطراف لب ها، در دهان، روی بینی یا سایر نواحی صورت
• گلودرد یا درد هنگام قورت دادن
• تب
• بدن درد
• سردرد
• حالت تهوع
• تورم غدد لنفاوی

اگر برای مدت طولانی به این ویروس مبتلا بوده اید، ممکن است شیوع دوره ای تبخال را تجربه کنید. این شیوع معمولاً چندین مرحله را دنبال می کند، از جمله:

1. علائم هشدار دهنده در ناحیه شیوع، که می تواند شامل احساس سوزش یا خارش باشد.
2. ظاهر تبخال، که پر از مایع و اغلب دردناک است
3. ایجاد پوسته بر روی تبخال، زمانی که تبخال باز می شود و پوسته ها ایجاد می شوند.
4. بهبود تبخال، معمولاً بدون جای زخم، در یک تا دو هفته.

چگونه تفاوت آفت دهان و تبخال را تشخیص دهیم؟

محل زخم اغلب می تواند به شما کمک کند تشخیص دهید که آیا زخم آفت دهان یا تبخال است. آفت‌ها فقط در داخل دهان ایجاد می‌شوند در حالی که تبخال اغلب در قسمت بیرونی دهان و اطراف ناحیه لب‌ها ایجاد می‌شود. اکثر افراد در دوران کودکی به HSV آلوده می شوند. پس از عفونت جدید HSV، کودکان زیر 5 سال ممکن است در داخل دهان خود تبخال داشته باشند که گاهی اوقات با آفت دهان اشتباه گرفته می شود.

چه چیزی باعث ایجاد آفت و تبخال می شود؟

آفت دهان

محققان هنوز مطمئن نیستند که دقیقاً چه چیزی باعث ایجاد آفت می شود، اما بر خلاف تبخال، آفت ها مسری نیستند و شما نمی توانید آنها را از فعالیت هایی مانند اشتراک ظروف غذا خوردن یا بوسیدن دریافت کنید. برخی از محرک های احتمالی می تواند یکی یا ترکیبی از موارد زیر باشد:

• آسیب به داخل دهان
• کمبود مواد مغذی مانند ویتامین B12، آهن یا فولات
• استفاده از خمیردندان ها یا دهانشویه هایی که حاوی سدیم لوریل سولفات هستند
• فشار روحی
• نوسانات هورمونی، مانند نوساناتی که در دوران قاعدگی رخ می دهد
• واکنش به غذاهایی مانند شکلات، آجیل یا غذاهای تند
• شرایطی مانند لوپوس و بیماری التهابی روده که بر سیستم ایمنی تأثیر می گذارد

تبخال

تبخال در اثر عفونت با سویه های خاص HSV ایجاد می شود. HSV-1 سویه ای است که بیشتر باعث ایجاد تبخال می شود. HSV-2، سویه ای که باعث تبخال تناسلی می شود، اما همچنین می تواند تبخال را نیز ایجاد کند. HSV بسیار مسری است. این ویروس در صورت وجود زخم ها بسیار مسری است و حتی اگر تبخال وجود نداشته باشد نیز می تواند منتقل شود. HSV-1 می تواند از طریق چیزهایی مانند استفاده از وسایل غذاخوری، مسواک مشترک یا از طریق بوسیدن منتقل شود. رابطه جنسی دهانی ممکن است HSV-2 را به دهان و لب ها منتقل کند، همچنین ممکن است HSV-1 را به اندام های تناسلی سرایت دهد.

پس از ابتلا به عفونت، برخی از عوامل از جمله موارد زیر منجر به ایجاد تبخال می شوند:

• فشار روحی
• خستگی
• ابتلا به آنفولانزا یا سرماخوردگی
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید
• تغییرات هورمونی، مانند دوران قاعدگی

تحریک ناحیه ی تبخال، که می تواند به دلیل آسیب، کار دندانپزشکی یا جراحی زیبایی باشد.

چه زمانی باید به دنبال کمک بود؟

برای هر زخم دهانی که دارای شرایط زیر است باید به دنبال مراقبت های پزشکی باشید:

• به طور غیرعادی بزرگ است
• بعد از دو هفته خوب نمی شود
• اغلب، تا چندین بار در سال عود می کند
• باعث دشواری شدید در خوردن یا آشامیدن می شود
• همراه با تب بالا رخ می دهد

آفت دهان و تبخال چگونه تشخیص داده می شوند؟

پزشک اغلب می تواند بر اساس تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی تشخیص دهد که آیا شما دچار آفت یا تبخال هستید یا خیر. همچنین ممکن است به منظور تأیید تشخیص تبخال، از زخم نمونه برداری کنند تا برای HSV آزمایش شود. اگر آفت دهانی دارید که اغلب عود می‌کند، پزشک ممکن است آزمایش‌های خون را برای بررسی کمبودهای تغذیه‌ای، آلرژی‌های غذایی یا شرایط ایمنی انجام دهد.

نحوه درمان آفت و تبخال

آفت دهان

آفت‌های کوچک معمولاً نیازی به درمان ندارند و طی یک یا دو هفته خود به خود ناپدید می‌شوند. برای آفت های بزرگتر یا دردناک تر، چندین گزینه درمانی از جمله موارد زیروجود دارد:

• کرم‌ها و ژل‌های بدون نسخه (OTC) که می‌توانند مستقیماً روی زخم‌ها اعمال شوند، به‌ویژه آن‌هایی که حاوی مواد فعالی مانند بنزوکائین، پراکسید هیدروژن و فلوسینونید هستند.
• دهانشویه های تجویزی حاوی دگزامتازون، استروئیدی که می تواند درد و تورم را کاهش دهد.
• داروهای خوراکی، مانند داروهای استروئیدی، که می توانند زمانی که آفت ها به درمان های دیگر پاسخ نمی دهند کمک کننده باشند.
• کوتر، که شامل استفاده از یک ماده شیمیایی یا ابزار برای از بین بردن یا سوزاندن آفت دهان است

اگر مشکلات اساسی سلامتی یا کمبود مواد مغذی باعث ایجاد آفت در دهان شما شود، باید این موارد نیز با همکاری پزشک درمان شوند.

تبخال

تبخال مانند آفت، معمولاً در عرض چند هفته خود به خود از بین می رود. برخی از درمان‌ها از جمله موارد زیر وجود دارند که می‌توانند به کاهش علائم و تسریع بهبودی کمک کنند:

• کرم ها یا ژل های OTC حاوی لیدوکائین یا بنزوکائین برای کاهش درد
• کرم های ضد سرماخوردگی OTC حاوی دوکوسانول، که ممکن است مدت زمان شیوع تبخال را حدود یک روز کوتاه کند
• داروهای ضد ویروسی تجویزی مانند آسیکلوویر، والاسیکلوویر و فامسیکلوویر

چه مدت طول می کشد تا تبخال بهبود یابد؟

هر دو موارد آفت و تبخال باید در عرض یک یا دو هفته خود به خود از بین بروند. برخی از داروها ممکن است به تسریع روند بهبودی کمک کنند. اگر زخم دهانی دارید که بعد از گذشت دو هفته از بین نمی رود، باید به پزشک مراجعه کنید.

نتیجه گیری

در حالی که علت دقیق آفت‌ها نامشخص است، می‌توانید با انجام کارهایی مانند محافظت از دهان در برابر آسیب، داشتن یک رژیم غذایی سالم و کاهش استرس از آنها پیشگیری کنید. اکثر آفت ها در عرض یک یا دو هفته خود به خود از بین می روند.

تبخال ناشی از عفونت HSV است. هنگامی که عفونت دارید، ویروس را برای تمام عمر با خود به همراه دارید. برخی از افراد مبتلا به HSV هرگز تبخال نخواهند داشت، در حالی که برخی دیگر شیوع دوره ای را تجربه می کنند.

اگرچه داروهای ضد ویروسی ممکن است بهبود را تسریع کنند، اما تبخال باید به صورت خود به خود نیز در طی چند هفته برطرف شود. برای جلوگیری از انتقال ویروس به دیگران هنگام ابتلا به تبخال باید از تماس پوست به پوست یا به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی خودداری کنید.

منبع : healthline